Πρόγραμμα

Στη Μεσόγειο Θάλασσα, τουλάχιστον τα μισά είδη σαλαχιών (50%, 16 από 32 είδη) και περισσότερα από τα μισά είδη καρχαριών (54%, 22 από 41) αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εξαφάνισης.

Για τη δραστική μείωση του πληθυσμού τους υπάρχει μια σειρά αιτιών που σχετίζονται με ανθρώπινες δραστηριοτήτες όπως: η ρύπανση, η αλλοίωση των οικοτόπων, η αλιεία κ.α.
Αν και ορισμένα είδη αποτελούν στόχο της επαγγελματικής αλιείας, σε πολλές περιπτώσεις οι καρχαρίες αποτελούν παρεμπίπτων αλίευμα καθώς τυχαία παγιδεύονται στα αλιευτικά εργαλεία.

Το πρόγραμμα Life ELIFE στοχεύει στην προώθηση της διατήρησης των ελασμοβράγχιων στην Ιταλία, την Κύπρο και την Ελλάδα, μέσα από τη μελέτη και την εφαρμογή περιβαλλοντικά ήπιων αλιευτικών εργαλείων, τα οποία στοχεύουν στον περιορισμό των τυχαίων συλλήψεων και την αύξηση της επιβίωσης των καρχαριών που συλλαμβάνονται. Συγκεκριμένα, τα κυκλικά αγκίστρια θα μελετηθούν για την αποτελεσματικότητά τους στην αλιεία με παραγάδι, ενώ οι συσκευές αποκλεισμού καρχαριών θα εφαρμοστούν στις τράτες βυθού.
Παράλληλα θα δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων για την αύξηση της γνώσης σχετικά με τα είδη αυτά, προωθώντας την ανταλλαγή πληροφοριών.
Όλο το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί χάρη στη στενή συνεργασία με τους αλιείς που θα είναι οι πρωταγωνιστές όλων των δράσεων στο πεδίο.
Τέλος στο πλαίσιο του προγράμματος θα πραγματοποιηθεί μια εκστρατεία επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης σε εθνικά και διεθνή επίπεδα,που θα απευθύνεται σε όλους τους ενδιαφερόμενους αλλά και στο ευρύ κοινό με στόχο τη διάδοση του μηνύματος της διατήρησης των καρχαριών και την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, οι χονδριχθείς βρίσκονται υπό αυξανόμενη αλιευτική πίεση. Ειδικά στη Μεσόγειο Θάλασσα, η υπεραλίευση των χονδριχθύων οφείλεται κυρίως στη συνεχιζόμενη παρεμπίπτουσα αλίευση τους από ψαράδες που στοχεύουν άλλα εμπορικά είδη, και αφορά κυρίως τις τράτες βυθού και την αλιεία με δίχτυα απλάδια. Το 2018, ο Stazione Zoologica Anton Dohrn πραγματοποίησε 62 συνεντεύξεις σε αλιείς στα μεγαλύτερα ιταλικά λιμάνια και περισσότερο από το 88% των αλιέων δήλωσαν πως συνήθως αλιεύουν καρχαρίες, με το 75% αυτών να δηλώνουν πως όταν φτάνουν στο σκάφος είναι ακόμα ζωντανοί, ειδικά κατά την αλιεία με παραγάδια.
Κατά το έτος 2015 μόνο, εκτιμάται ότι 14.065 τόνοι καρχαριών και σαλαχιών στη Μεσόγειο αλιεύτηκαν ως παρεμπιπτοντα αλιεύματα κυρίως από μεγάλες μηχανότρατες. Το φαινόμενο της παρεμπίπτουσας αλιείας απειλεί και άλλα θαλάσσια είδη όπως τα δελφίνια, τις φάλαινες, τις θαλάσσιες χελώνες, ακόμη και θαλάσσια πτηνά.
Τα κύρια είδη που αλιεύονται στα βαθιά νερά είναι το Centrophorus squamosus και το Dalatias licha. Τα παρακάτω είδη έχουν αξιολογηθεί ως απειλούμενα και αποτελούν είδη στόχος του προγράμματος: Squalus acanthias και Mustelus spp. 69,09%, Prionace glauca 45,45%, Isurus oxyrinchus 12,73%, Lamna nasus 10,91%, Alopias spp. 9,09%. H παρεμπίπτουσα αλίευση του Carcharhinus plumbeus μπορεί να φτάσει και το 9% ενώ συχνά αλιεύονται παράνομα εντός προστατευόμενων περιοχών, οπότε και απαιτούνται στοχευμένες δράσεις διατήρησης. Το πρόγραμμα ELIFE στοχεύει και άλλα είδη όπως Cethorinus maximus (Κυνδινεύον) και Dalatias licha (Ευάλωτο).
Η Μεσόγειος Θάλασσα είναι μια από τις τρεις πιο σημαντικές περιοχές για τους απειλούμενους καρχαρίες και τα σαλάχια, που συχνά αλιεύονται από τράτες βυθού και παραγάδια με πολύ μεγάλο αντίκτυπο στους μεσογειακούς τους πληθυσμούς. Η Διεθνής Ένωση για τη Προστασία της Φύσης έχει αξιολογήσει πως περισσότερο από 30% των ειδών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και περισσότερο από 50% σε μεσογειακό επίπεδο κυνδινεύουν με εξαφάνιση. Στο πλαίσιο του προγράμματος ELIFE θα γίνουν στοχευμένες δράσεις και με τις τράτες βυθού όσο και με παραγάδια. Παρά τις πρόσφατες προσπάθειες στην ΕΕ για τη μείωση των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων και της θνησιμότητας των καρχαριών (δηλ. Έγκριση του σχεδίου δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διατήρηση και διαχείριση των καρχαριών και την έγκριση του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/127 του Συμβουλίου), η ΕΕ βρίσκεται ακόμα μακριά από την επίτευξη των στόχων. Το πρόγραμμα ELIFE έρχεται να συμβάλει προς αυτή τη κατεύθυνση ώστε η ΕΕ να πετύχει τους στόχους που έχουν τεθεί μέσα από δράσεις διατήρησης για είδη καρχαριών που εμπεριέχονται στον Ευρωπαϊκό Κόκκινο Κατάλογο Θαλάσσιων Ψαριών (IUCN 2015)